Figuur 1: Erosief letsel op de schacht van de penis.
Een dertigjarige homoseksuele man in een monogame relatie biedt zich aan op de consultatie. Hij vertoont sinds een drietal maanden een asymptomatisch erosief letsel op de schacht van de penis. De huisarts had al twee keer een syfilisserologie laten bepalen, met drie weken tussen. De resultaten waren telkens negatief. De patiënt had geen bijzondere antecedenten, in het bijzonder geen geschiedenis van zonnebankgebruik of van nudisme.
Het letsel was rond, met een kraterachtige rand en centraal wat erosief. De patiënt werd van kop tot teen bekeken voor andere letsels, maar dermatologisch bleek er niets anders te zien (Figuur 1).
Een biopsie werd verricht en er werd een derde syfilisserologie aangevraagd. Anatoom-pathologisch verslag door dr. Sumara Ahmad (Labo Medina): we zien epiderm en derm. Het epiderm toont beperkte acanthose en wordt bedekt door een orthokeratotische hoornlaag met foci van parakeratose. Plaatselijk vinden we een epidermale instulping met daarboven een cornoïde lamelle. Onder de cornoïde lamelle vinden we agranulose en vinden we enkele necrotische keratinocyten. In het hoge derm vinden we veeleer discrete lymfohistiocytaire infiltraten. De histologische afwijkingen passen het best bij genitale porokeratose (Figuur 2). Virale stigmata worden niet waargenomen. Geen argumenten voor een bacteriële infectie of spirochetose. Deze casus was het onderwerp van intercollegiaal overleg (CMA Antwerpen).
Immuunhistochemisch onderzoek: de Ki-67-kleuring toont geen uitbreiding van het proliferatieve compartiment. Geen spirocheten aantoonbaar bij immuunhistochemisch onderzoek (wel wat aspecifieke aankleuring). Schimmelkleuringen zijn negatief.
Figuur 2: Het histologisch beeld past bij porokeratose.
Porokeratose van Mibelli is een zeldzame afwijking van de keratinisatie die wordt gekarakteriseerd door kraterachtige papels met centrale atrofie en omringende groeven. Het tast voornamelijk de distale delen van de ledematen aan, voornamelijk de handen, de voeten, de hals en de schouders. Heel zeldzaam kunnen de letsels voorkomen in het gelaat of op de genitaliën. Desalniettemin werden deze klinische vormen reeds beschreven door Mibelli in 1893 (1). De letsels op de genitaliën kunnen voorkomen op het scrotum, de schacht en de glans. Slechts zelden zijn de laesies ulceratief (2).
De differentiaaldiagnose omvat psoriasis, Bowen’s diseaese, granuloma annulare en lichen planus. Een biopsie is dus vaak aangewezen. Histologie van de rand van het letsel toont de karakteristieke cornoïde lamellae.
Omdat de genitale variant weinig voorkomt, zijn studies occasioneel. Succesvolle behandelingen werden beschreven met 5-fluouracil (3). Deze patiënt werd behandeld met twee keer cryotherapie. Na de eerste keer bleef er nog een licht inflammatoir litteken over (Figuur 3). Verwacht wordt dat dit volledig zal genezen. De patiënt werd gepland voor opvolging binnen zes maanden.
Figuur 3: Na cryotherapie blijft er nog een licht inflammatoir litteken over.
